Nhóm tác giả thực hiện bài viết Những điều cần biết về sữa mẹ:
- Trương ban dự án: Tiến sĩ Lê Ngọc Liễu.
- Hiệu đính: Tiến sĩ Nguyễn Quốc Thục Phương, Tiến sĩ Trịnh Thuỵ Khanh, Bác sĩ Hoàng Thị Phương Thảo, BS Trần Lê Kim Ngọc, BS Trần Phương Thảo, BS Phạm Hoàng.
- Biên dịch: Thạc sĩ Lê Thị Thanh Vân, cùng các bác sĩ Lê Thị Thanh Long, Trần Lê Kim Ngân, Phạm Duy An, Nguyễn Thị Liên Phương, Trần Ái Phúc Nguyễn, Hồ Thị Minh Phương.
- Biên tập – thiết kế: Huỳnh Trường Giang, Hoàng Thị Mỹ Hạnh.
1. Cơ thể bạn sản sinh sữa mẹ, nguồn thức ăn tự nhiên hoàn hảo, cho trẻ như thế nào?
1.1. Quá trình bắt đầu khi mang thai
Nếu bạn đang mang thai, bạn đã có thể nhận thấy những thay đổi lớn về ngực của mình. Những biến đổi thể chất như ngực căng lên, núm vú và vùng da xung quanh núm vú bị sẫm màu, có thể là một vài dấu hiệu đầu tiên nhận biết bạn đã mang thai.
Các chuyên gia từng tin rằng sự thay đổi màu của quầng vú là để hỗ trợ trực quan cho trẻ sơ sinh, nhưng không có bằng chứng nào về sự hỗ trợ này. Jan Barger, chuyên gia tư vấn thâm niên cho trẻ bú mẹ, chỉ ra rằng nếu bạn quan sát sẽ thấy các em bé tìm được vú mẹ ngay sau khi chào đời với đôi mắt thường nhắm chặt.
Một tín hiệu cho thấy ngực của bạn đang sẵn sàng cho con bú là vùng da nổi lên xung quanh quầng vú của bạn lớn hơn và dễ nhận thấy hơn, thường là trong 3 tháng đầu. Những vùng da nổi lên này được gọi là tuyến Montgomery hoặc sần Montgomery. Dầu từ đó tiết ra bôi trơn núm vú của bạn và giúp ngăn ngừa khô, nứt và nhiễm trùng khi bạn cho con bú.
1.2. Điều gì xảy ra bên trong ngực bạn ở giai đoạn thai kỳ
Có lẽ điều đáng lưu ý hơn những chuyển biến bề ngoài này là những thay đổi sâu rộng đang diễn ra bên trong ngực của bạn. Nhau thai phát triển kích thích việc giải phóng các hormone estrogen và progesterone, do đó kích thích các hệ thống sinh học phức tạp để sản sinh sữa.
Trước khi mang thai, cấu tạo phần lớn bộ ngực của bạn là mô hỗ trợ, các tuyến sữa và lớp mỡ bảo vệ. Số lượng mô mỡ của mỗi người phụ nữ khác nhau, đó là lý do tại sao có nhiều kích cỡ và hình dạng ngực khác nhau.
Việc bộ ngực căng lên khi mang thai đã chuẩn bị từ lúc bé còn là bào thai 6 tuần tuổi và vẫn nằm trong tử cung của mẹ. Bởi khi bé được sinh ra, các ống dẫn sữa chính (duct) – một mạng lưới để vận chuyển sữa trong ngực bạn – đã được hình thành.
Tuyến sữa của bạn ở yên cho đến tuổi dậy thì, lúc này một cơn lũ estrogen tác động khiến chúng phát triển và lớn dần lên. Trong thời gian mang thai, những tuyến đó càng phát triển mạnh hơn.
Đến khi bé được sinh ra, mô tuyến của bạn sẽ mở rộng đáng kể, bộ ngực của bạn lớn hơn bao giờ hết. Mỗi bên ngực có thể nặng hơn 1,5 pound (680 gram).
Ẩn mình giữa những tế bào mỡ và mô tuyến là các ống dẫn sữa chính (duct), một mạng lưới phức tạp với nhiều kênh dẫn truyền sữa. Hormone thai kỳ khiến cho các ống dẫn sữa này tăng về số lượng và kích cỡ.
Các ống dẫn sữa chính (duct) sẽ phân nhánh vào các kênh nhỏ hơn gần lồng ngực, các kênh nhỏ này được gọi là ống nhánh (ductule). Ở cuối mỗi ống nhánh là một chùm túi nhỏ giống như chùm nho, mỗi túi nhỏ gọi là phế nang. Mỗi chùm phế nang được gọi là một tiểu thùy (lobule); một chùm tiểu thùy thì được gọi là thùy (lobe). Mỗi ngực có chứa từ 15 đến 20 thùy, mỗi ống chính sẽ kết nối với một thùy.
Được thúc đẩy bởi các hormone prolactin, các phế nang nhận được protein, đường và chất béo từ nguồn cung cấp máu và sản sinh sữa mẹ. Một mạng lưới các tế bào xung quanh các phế nang bóp ép các tuyến bên trong và đẩy sữa từ các tuyến đi vào ống nhánh, rồi dẫn sữa đến ống chính có kích thước lớn hơn. (Bạn có thể tưởng tượng 15-20 ống dẫn sữa chính như những ống hút đơn lẻ, một vài số trong đó hợp nhất lại, do đó chỉ khoảng 8 hay 9 ống dẫn tới đầu núm vú của bạn cung cấp sữa cho em bé).
Hệ thống ống dẫn sữa của bạn đôi khi phát triển hoàn toàn trong quý thứ hai của thai kỳ, vì vậy bạn có thể sản sinh sữa cho con ngay cả khi bạn sinh non.
1.3. Quá trình sản sinh sữa sau khi em bé được sinh ra
Bạn sẽ bắt đầu có đủ sữa cung cấp cho bé trong vòng 48 đến 96 giờ sau sinh. Bà mẹ sinh con lần thứ hai sữa sẽ ra sớm hơn so với lần đầu sinh con.
Khi bạn cắt bỏ nhau thai, mức estrogen và progesterone trong cơ thể bạn đột ngột giảm xuống. Đồng thời, mức prolactin tăng lên. Hormone tuyến yên này báo hiệu cho cơ thể và cơ thể bạn sẽ sản sinh ra nhiều sữa để nuôi dưỡng bé. Nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy prolactin cũng có thể làm cho bạn cảm nhận “tình mẫu tử”, đó là lý do tại sao một số chuyên gia gọi đó là hormone làm mẹ.
Khi cơ thể bạn chuẩn bị sẵn sàng cho con bú, nó bơm máu thêm vào các phế nang, làm cho ngực bạn săn chắc và đầy. Mạch máu căng ra và các mô vú cương lên thêm, kết hợp với sữa nhiều, có thể làm cho ngực của bạn tạm thời đau nhức và căng sữa, nhưng việc cho con bú thường xuyên trong vài ngày đầu sẽ giúp làm giảm bớt sự khó chịu.
1.4. Đầu tiên là sữa non
Trong những ngày đầu cho con bú, em bé của bạn sẽ được tận hưởng một dòng sữa giàu protein, chất béo thấp gọi là sữa non. Một vài giọt sữa đặc, màu vàng này có thể đã rỉ ra trong những tuần cuối cùng của thai kỳ. Với một số phụ nữ, thậm chí còn sớm hơn, trong quý thứ hai của thai kỳ.
Đây là “dòng sữa đầu tiên” được sinh ra khi các tế bào ở trung tâm của các phế nang hòa tan và chảy qua các ống dẫn sữa tới núm vú. Chất lỏng dễ tiêu hóa này có đầy đủ các kháng thể độc nhất có thể chống lại bệnh tật gọi là globulin miễn dịch nhằm tăng cường hệ thống miễn dịch của bé.
1.5. Sữa truyền từ mẹ đến em bé như thế nào
Khi em bé bú sữa, sữa phải được “chảy xuống” hay tiết ra từ phế nang bên trong. Nó diễn ra như thế này: Khi bé hút núm vú của bạn, bé sẽ kích thích tuyến yên giải phóng oxytocin (cũng như prolactin) vào máu của bạn. (Điều tương tự cũng có thể xảy ra khi bạn nghĩ về việc cho bé bú hoặc nghe con khóc). Khi sữa trong ngực đã đủ, oxytocin tác động khiến các tế bào xung quanh các phế nang đã chứa đầy sữa co lại và siết chặt.
Sự co lại và siết chặt này làm sữa thoát khỏi phế nang và đi vào ống dẫn. Khi bé bú, sự kết hợp của việc nén núm vú và quầng vú cộng với áp suất âm (giống chân không) mà bé tạo ra khi hút núm vú, rồi thêm vào sự dồn chảy sữa bên trong do phản xạ “chảy xuống” – tất cả cả yếu tố này dẫn tới sự phân phối sữa trực tiếp tới miệng bé.
Trong những ngày đầu tiên cho con bú, bạn có thể cảm thấy đau trong dạ con của bạn khi em bé mút. Thường thấy khó chịu nhẹ, điều này có nghĩa rằng oxytocin đang giúp tử cung co trở lại kích thước trước khi mang thai. (Hormone này cũng gây ra sự co bóp tử cung trong thời gian sinh nở.)
Bạn có thể cảm thấy thanh thản, hài lòng và vui vẻ khi bạn cho con bú. Không sai khi một số người gọi oxytocin các hormone của tình yêu! Bạn cũng có thể cảm thấy buồn ngủ và khát. Đây là những dấu hiệu cho thấy em bé của bạn đang kích thích vú một cách thích hợp.
Khi dòng sữa của bạn nhiều lên, sự co lại của các phế nang đang chứa đầy sữa có thể tạo ra cảm giác như kiến bò, đau buốt, rát hoặc đau nhói ở ngực. Sữa của bạn có thể nhỏ giọt hoặc thậm chí phun ra. (Nếu điều này xảy ra ở thời điểm không thích hợp, hãy thử đặt cánh tay của bạn ở phía trước ngực của bạn, áp dụng áp lực nhẹ nhàng để ngăn chặn dòng chảy.)
Một cách tự nhiên, càng cho bé bú thường xuyên, cơ thể bạn càng sản sinh nhiều sữa hơn. Đây là một quá trình tuyệt vời, giống như việc mang thai đã tạo ra em bé trong vòng tay của bạn.
2. Trong sữa mẹ có gì?
Những chất có trong sữa mẹ tùy thuộc vào thời điểm tạo sữa và đối tượng sử dụng. Một trong những đặc điểm tuyệt vời của sữa mẹ là cách nó thay đổi để đáp ứng nhu cầu của em bé khi chúng lớn lên. Sữa người mẹ tạo ra cho bé sinh thiếu tháng sẽ khác so với bé tròn tháng, và cũng sẽ khác với sữa cho trẻ 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, tất cả sữa mẹ đều chứa chính xác những chất dinh dưỡng và chất bảo vệ cần thiết nhất cho mỗi em bé ở mọi độ tuổi.
Sữa non (colostrum) là sữa màu vàng nhạt được tạo ra đầu tiên sau khi sinh. (Bạn có thể nhận thấy những giọt sữa non ở đầu vú vào tuần cuối của thai kỳ). Sữa non có chứa nhiều chất kháng thể đến nỗi người ta gọi nó là chất miễn dịch đầu tiên của em bé. Chất này giàu protein, khoáng chất, muối, vitamin A, nitơ, tế bào bạch cầu, một số loại kháng thể và chứa ít chất béo và đường hơn sữa già. Sữa non cũng có một ít tác dụng nhuận tràng và giúp những đứa trẻ sơ sinh thải đi phân non (tích lũy trước khi sinh) ra khỏi đường ruột và vì vậy làm giảm nguy cơ vàng da. Sữa non ra ít và lâu hết. Bạn có thể không cảm thấy mình tạo ra được nhiều sữa non nhưng mỗi giọt lại chứa nhiều thành phần dinh dưỡng và bảo vệ.
Sữa già sẽ được tạo trong khoảng 2-4 ngày sau khi sinh tùy thuộc vào tần suất cho bú trong những giờ, những ngày đầu tiên sau khi sinh, và với số lượng lớn hơn nhiều so với sữa non. (Lúc đầu các bà mẹ thường tạo ra rất nhiều sữa cho tới khi nhu cầu của bé và tần suất cho bú cân đối lượng sữa tạo ra và lượng sữa cần). Sữa già chứa nước, chất béo, đường, protein, vitamin và khoáng chất, axit amin, enzyme và bạch cầu. Trong quá trình cho bú, sữa mẹ chuyển từ sữa đầu cữ bú – chứa nhiều nước và lactose sang sữa cuối cữ bú – giàu chất béo và calo. Sau vài tuần cho bú, sữa của bạn sẽ chứa ít bạch cầu hơn và nhiều enzyme kháng khuẩn, lysozyme hơn; chỉ cần việc cho bú tiếp tục, hàm lượng của những chất này sẽ được giữ ở mức cao. Lượng sữa bạn tạo ra tăng cùng với cân nặng và mức độ thèm bú của bé cho tới khi thực phẩm rắn trở thành một phần trong khẩu phần ăn hàng ngày của bé.
Sữa mẹ chứa hơn 200 thành phần có lợi đã được biết đến và luôn luôn có những nguyên tố mới được phát hiện. Ví dụ, những nhà nghiên cứu cho rằng một axit béo được phát hiện gần đây trong sữa mẹ giúp phát triển não và võng mạc và thậm chí có thể tăng cường phát triển nhận thức. Nhiều thành phần trong sữa mẹ, bao gồm cả bạch cầu chống nhiễm trùng, là không thể sản xuất được.
3. Khi bé bắt đầu ăn dặm thì lượng sữa mẹ bé cần cho một ngày là bao nhiêu?
Không thể biết chính xác lượng sữa mà bé cần (vì nó phụ thuộc vào độ tuổi và cân nặng của trẻ và lượng calo mà trẻ tiêu thụ). Nhưng hầu hết các bé sẽ vẫn bú được sáu hay nhiều lần hơn trong một ngày 24 giờ ngay cả sau khi bắt đầu ăn dặm. Một số trong những bữa ăn của bé là đồ ăn nhẹ, một số khác là cữ bú thoải mái và một số khác sẽ là bữa ăn đầy đủ chất dinh dưỡng. Điều quan trọng là quan sát các dấu hiệu của bé và cho bé bú bất cứ khi nào bé có dấu hiệu đòi bú.
Không nên cho bé ăn dặm quá sớm. Viện hàn lâm Nhi Khoa Hoa Kỳ khuyến cáo rằng trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng và bạn nên chờ đến khi trẻ được 6 tháng tuổi mới tập cho bé ăn dặm. Từ 6 tháng tuổi đến một tuổi, sữa mẹ vẫn là thức ăn quan trọng nhất trong chế độ ăn uống của bé, vì vậy điều quan trọng là giữ cho sữa của bạn vẫn đủ cung cấp. Cách tốt nhất là để cho trẻ bú trước khi cho ăn dặm.
Khi trẻ lớn hơn, trẻ sẽ dễ ăn thức ăn rắn hơn, lượng sữa mẹ mà bé cần sẽ ít hơn. Có thể có những ngày bé của bạn dường như không muốn ăn quá nhiều nhưng sẽ bú sữa mẹ rất nhiều, và những ngày khác bé lại muốn ăn cả ngày và dường như không quan tâm đến việc bú. Do đó thực sự không có một lượng cố định mà bé cần bú trong thời gian 24 giờ.
4. Sữa mẹ có thể giữ tươi trong bao âu?
Điều đó phụ thuộc vào cách thức và nơi lưu trữ. Trong hầu hết các điều kiện, sữa mẹ còn tươi mới ở nhiệt độ phòng (60 đến 85 độ F, khoảng 15 đến 29oC) trong vòng từ 3 đến 4 giờ. Nhưng đối với sữa đã vắt ra có ít vi khuẩn có thể giữ được 6 đến 8 giờ nếu nhiệt độ phòng vẫn ở mức mát. Bạn có thể bảo quản sữa mẹ trong tủ lạnh trong vòng 3 đến 5 ngày và khi lạnh đông sữa mẹ thậm chí sẽ để được lâu hơn nữa. Sữa mẹ sau khi đã rã đông sẽ có thể giữ trong tủ lạnh 24 giờ (nhưng không được tái đông lạnh nữa). Nếu bạn đang đi du lịch, bạn có thể trữ sữa mẹ trong thiết bị cách nhiệt giữ lạnh bằng các túi đá lên đến 24 giờ.
Theo trung tâm Kiểm Soát Bệnh của Mỹ (CDC), những biến số trong quá trình bảo quản sữa bao gồm loại tủ lạnh hoặc tủ đông bạn có và nơi bạn bảo quản sữa:
- Sữa mẹ đông lạnh được giữ tươi mới khoảng 2 tuần trong tủ lạnh có 1 cửa chung cho cả ngăn đá và những ngăn mát.
- Trong loại tủ lạnh có cửa riêng cho ngăn đá, sữa mẹ đông lạnh có thể giữ được trong khoảng 3 đến 6 tháng.
- Và trong những tủ lạnh đông sâu, sữa đông lạnh có thể giữ được từ 6 đến 12 tháng. (Một tủ lạnh đông sâu sẽ giữ sữa được tươi lâu hơn vì nhìn chung bạn sẽ không mở nó thường như bạn hay thực hiện với tủ lạnh có 1 ngăn đá.)
Nhìn chung, CDC khuyến nghị nên để sữa mẹ ở sâu bên trong tủ đông hoặc tủ lạnh để giữ sữa được tươi lâu nhất có thể. Để giữ sữa vắt ra được tươi lâu hơn, hãy rửa tay trước khi bơm và đảm bảo rằng dụng cụ bơm và chai đựng được rửa sạch. Rửa những bộ phận của dụng cụ và chai trong máy rửa chén hoặc trong nước nóng có xà phòng đều tốt.
Ngoài ra, làm lạnh hoặc để sữa trong đá ngay sau khi bơm – nó sẽ hư nhanh hơn nếu bạn giữ ở nhiệt độ phòng. (Như sữa bò, sữa mẹ bị hư có mùi thiu và vị chua.)
5. Làm thế nào để biết con bạn có đang nhận đủ sữa mẹ hay không?
5.1. Làm thế nào để biết em bé bú đủ sữa mẹ?
Đây là một câu hỏi phổ biến đối với các bà mẹ mới cho con bú. Xét cho cùng, bạn muốn đảm bảo rằng con bạn nhận được tất cả các dưỡng chất bé cần và thực tế là bạn không biết con bạn bú bao nhiêu khi bạn đang cho con bú.
Mặc dù phần lớn các bà mẹ đều có thể tiết đủ sữa cho con bú, nhưng sẽ có những lúc con bạn không bú đủ sữa. Nếu tình trạng này không được giải quyết, thì bé có thể bị mất nước và chậm lớn, hai vấn đề này hiếm gặp nhưng nghiêm trọng.
5.2. Dấu hiệu cho thấy con bạn bú đủ sữa mẹ
Bầu vú của bạn cảm thấy dễ chịu hơn sau khi cho bú bởi vì bé đã bú hết sữa trong vú, vốn là nguyên nhân làm vú căng cứng.
Sau khi bú, bé của bạn có vẻ thoải mái và hài lòng.
Sau khi đạt được lại trọng lượng ban đầu sau sinh, bé vẫn tiếp tục tăng cân. (Hầu hết các bé bị mất từ 5 đến 9% trọng lượng lúc mới sinh và sau đó lấy lại nó trong khoảng 2 tuần tuổi).
Một hướng dẫn chung:
- Trong tháng đầu tiên, bé sẽ tăng 5-10 ounce (140-480 gram) một tuần.
- Trong tháng thứ 2 và thứ 3, bé tăng 5-8 ounce (140-225 gram) một tuần.
- Trong tháng thứ 3 đến thứ 6, bé tăng từ 2,5- 4,5 ounce (70-130 gram) một tuần.
- Từ tháng thứ 6 đến tháng thứ 12, bé tăng 1-3 ounce (28-85 gram) một tuần.
Trong vài ngày đầu tiên, em bé chỉ có thể làm ướt tã 1 hoặc 2 lần một ngày vì bé đang bú sữa non. Sau khi mẹ xuống sữa, bé sẽ làm ướt tã vải 6 đến 8 lần một ngày, hoặc 5 đến 6 lần nếu dùng bỉm. (Vì bỉm có thể chứa nhiều chất lỏng hơn so với tã vải.)
Trong tháng đầu tiên, bé sẽ đi phân ít nhất 3 lần một ngày, từ màu vàng nhạt đến đậm hơn vào ngày thứ 5 sau khi sinh. Bé có thể đi phân ít hơn sau khi được một tháng tuổi. Thực tế là không hiếm thấy trường hợp các bé bú sữa mẹ thỉnh thoảng không đi phân trong ngày. Sau khi bé ăn dặm, thường khoảng 6 tháng tuổi, bé sẽ đi ngoài đều đặn hơn và đi ít nhất 1 lần 1 ngày.
5.3. Dấu hiệu nào cảnh báo rằng em bé có thể không bú đủ sữa mẹ?
Xem những dấu hiệu này nếu bạn đang lo lắng về lượng sữa của bé có đủ hay không:
- Em bé liên tục bị giảm cân. Nếu em bé không bắt đầu khôi phục lại trọng lượng khi mới sinh sau 5 ngày, hoặc nếu sau thời điểm đó bé bắt đầu giảm cân thay vì tăng cân, hãy trao đổi ngay với bác sĩ.
- Khi được hơn 5 ngày tuổi, bé làm ướt ít hơn 8 tã vải (hoặc 6 bỉm) trong 24 giờ.
- Sau hơn 5 ngày đầu, phân bé ít và tối màu.
- Nước tiểu của bé rất sẫm màu, như màu nước ép táo. (Nếu nước tiểu của bé nhạt hoặc trong tức là bé nhận được đủ nước, nếu nước tiểu đặc, đó có thể là một dấu hiệu cho thấy bé thiếu nước.)
- Bé quấy khóc hay ngủ lịm đi trong nhiều giờ. Bé có thể buồn ngủ ngay khi bạn cho bé bú, nhưng quấy khóc khi bạn đặt bé xuống.
- Việc cho bú luôn mất nhiều hơn một giờ, và bé có vẻ chưa thỏa mãn.
- Bầu vú không thấy dễ chịu hơn sau khi cho bú.
- Bạn ít nghe thấy bé nuốt trong khi bú. (Tuy nhiên, một số trẻ bú khá yên tĩnh, vì vậy nếu tất cả các dấu hiệu khác là tích cực thì bạn đừng lo lắng về vấn đề này!)
Nếu bạn lo ngại rằng con bạn không bú đủ sữa, đừng ngần ngại gọi cho b{c sĩ hoặc y tá hoặc chuyên gia tư vấn trong lĩnh vực này. Thông thường, các chuyên gia tư vấn sẽ quan sát cách bạn cho con bú và cho bạn những lời khuyên giá trị để bạn cho con bú thành công.
5.4. Em bé thường bú bao nhiêu lần một ngày?
Có một phạm vi dao động lớn về số lần bú giữa các bé. Một số bé thích bú suốt – không chỉ vì đói, mà còn vì để có cảm giác an toàn – trong khi những bé khác chỉ bú khi dạ dày chúng mách bảo.
Nhưng dưới đây là những điều đặc trưng sau 24 giờ đầu tiên, khi em bé thường buồn ngủ nên không thể bú lâu: Trong tháng đầu tiên, bé có thể muốn bú mỗi 2 đến 3 giờ, hoặc 8 tới 12 lần trong 24 giờ. Điều này có vẻ như rất nhiều – và làm cho bạn băn khoăn liệu bé có bú đủ sữa trong mỗi lần hay không – nhưng hãy nhớ rằng em bé mới sinh có một cái dạ dày nhỏ xíu và cần được làm đầy thường xuyên.
Bé có thể bú 8 đến 9 lần một ngày trong tháng thứ hai, 7 đến 8 lần một ngày trong tháng thứ ba, và sau đó bắt đầu bú thường xuyên hơn trong tháng thứ tư nhưng thời gian bú ngắn hơn bởi vì bé trở nên hiếu động và dễ xao nhãng.
Sau 4 tháng, bé sẽ bắt đầu giảm tần số bú một lần nữa. Đến 6 tháng tuổi, hầu như bé chỉ bú khoảng năm đến 6 lần trong 24 giờ. Và bé có thể duy trì ở mức này miễn là bạn vẫn tiếp tục cho bú.
5.5. Nếu vắt sữa ra bình cho bé bú thì cần bao nhiêu?
Nếu bạn vắt sữa cho bé bú, bạn có thể làm theo những hướng dẫn dưới đây để biết lượng sữa bé cần: Cho đến 1 tháng tuổi, hầu hết trẻ sơ sinh sẽ cần 2,5-3 ounce (75-90 ml) sữa mẹ trong bình, cho bú khoảng 8 lần một ngày, tổng cộng 20 đến 24 ounce (600-710 ml) trong 24 giờ. Sau đó, lượng sữa mẹ trung bình cho đến khi 6 tháng tuổi là khoảng 26-28 ounce (650-830 ml) mỗi ngày, chia thành 6 đến 8 lần cho bú. Nếu bé bắt đầu ăn dặm sớm hơn 6 tháng, lượng sữa cho bé bú sẽ giảm.
Hãy nhớ rằng đây chỉ là những hướng dẫn chung – không có nghĩa là bạn phải cố gắng cho bé bú 28 ounce (830 ml) mỗi ngày nếu bé không muốn. (Tuy nhiên, nếu em bé của bạn được bú mẹ hoàn toàn, bé nên bú ít nhất là 25 ounce (740 ml) một ngày.)
Jan Barger, bác sĩ tư vấn về việc cho con bú khuyên rằng: “Đừng kìm bé lại nếu bé vẫn có vẻ đói, nhưng cũng đừng cố nhồi nhét cho bé do bạn nghĩ rằng bé phải bú hết một lượng sữa nhất định.”
Barger cho rằng việc cho bé bú bình (sữa bột hoặc sữa mẹ) rất dễ khiến bé bú quá nhiều. Trong khi một em bé bú mẹ có thể bú một cách thoải mái chỉ để nhận được một lượng sữa tối thiểu, hoặc vừa đủ để làm dịu cơn khát của mình, nhưng một em bé bú bình thường không dễ có lựa chọn đó. Barger nói mặc dù có thể bé chỉ muốn bú một ít sữa nhưng khi bú bình, bé thường sẽ phải bú nhiều hơn do tốc độ dòng chảy của bình nhanh và thực tế là bé rất khó để có thể ngừng bú.
Để giúp con bạn nhận được một lượng sữa vừa đủ, hãy cho bé bú từ từ và thỉnh thoảng ngừng lại một chút để bé có cơ hội cho bạn biết khi nào bé đã bú đủ. Trên thực tế, nếu bé có vẻ nuốt sữa một cách nhanh chóng, hãy giúp bé nghỉ ngơi bằng cách ngừng một chút mỗi 10 lần mút và cứ như vậy. Điều này đặc biệt quan trọng trong suốt 2 tháng đầu, cho đến khi bé học được cách tự giữ nhịp bú thích hợp.
Hầu hết các bé từ 7 đến 11 tháng tuổi cần ăn dặm 2 hoặc 3 lần một ngày, cộng với ít đồ ăn nhẹ, cùng với 4 hoặc 5 lần bú sữa mẹ một ngày. Thường cho trẻ sơ sinh giảm bú sữa mẹ khi tăng lượng thức ăn ăn dặm. Bạn có thể tìm đọc thêm bài viết “Ăn dặm và các vấn đề liên quan” của chúng tôi để biết thêm những thông tin về hướng dẫn, dinh dưỡng và thức ăn dành cho trẻ bắt đầu ăn dặm.
Khi được 1 tuổi, bé có thể chuyển sang uống sữa bò trong bình sữa hoặc bình tập uống (sippy cup). Hãy nhớ rằng dù sữa bò tốt cho bé, nhưng bạn không nên lạm dụng nó nếu không bạn sẽ làm giảm sự thèm ăn của bé đối với các loại thực phẩm bổ dưỡng khác. Trên thực tế, quá nhiều sữa bò có thể dẫn đến chứng thiếu máu do thiếu sắt. Chỉ nên dùng một lượng khoảng 16 – 24 ounce (470-710 ml) một ngày. Bạn có thể đọc thêm bài viết “Hướng dẫn dinh dưỡng cho trẻ nhỏ” của chúng tôi để biết thêm về các loại sữa (sữa bò, sữa đậu nành, sữa gạo,…) và các loại đồ uống khác dành cho trẻ từ 1 tuổi trở lên. Và tất nhiên, bạn có thể tiếp tục cho con bú sữa mẹ sau khi bé 1 tuổi nếu bạn và bé muốn. Mặc dù lúc này con bạn sẽ nhận được hầu hết các chất dinh dưỡng cần thiết từ thức ăn, sữa mẹ vẫn cung cấp calo, các kháng thể có giá trị, vitamin và các enzyme.
6. Những tương tác với sữa mẹ
Một số chất có thể chuyển từ máu vào sữa mẹ. Điều này có ý nghĩa gì đối với nguồn sữa mẹ và trẻ sơ sinh?