Cùng với sự phát triển của xã hội, của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật là sự gia tăng không ngừng của bệnh tật cả về mặt quy mô và mức độ. Theo thống kê, tỷ lệ phụ nữ mắc các bệnh phụ khoa hiện nay đang ở mức đáng báo động, trên 90%. Viêm nhiễm phụ khoa gây ảnh hưởng và để lại hậu quả rất lớn đến cuộc sống nếu không hiểu rõ. Trong thời đại hiện nay, chất lượng cuộc sống ngày càng đảm bảo và nâng cao nhưng tại sao vẫn có nhiều người mắc phải bệnh phụ khoa như vậy? Chính là do tâm lý e ngại khi nhắc đến vấn đề hết sức tế nhị và nhạy cảm này. Trong bài viết này, Heal Central xin được chia sẻ cho các bạn những kiến thức bổ ích về viêm nhiễm phụ khoa, từ đó có cái nhìn đúng đắn cũng như biết cách phòng ngừa, nhận biết và hạn chế được viêm nhiễm phụ khoa.
Viêm âm đạo là bệnh gì?
Viêm âm đạo là hiện tượng âm đạo phụ nữ bị viêm nhiễm, nguyên nhân điển hình nhất gây bệnh là sự mất cân bằng hệ chí vi khuẩn tại âm đạo khiến các vi khuẩn có hại có điều kiện phát triển và gây bệnh. Biểu hiện hay gặp khi bị viêm âm đạo thường là ngứa và vùng kín đau rát khi quan hệ hay khi đi tiểu.
Một thống kê về các bệnh phụ nữ được chỉ ra rằng trong 5 năm trở lại đây có khoảng 65% chị em phụ nữ có biểu hiện mắc các bệnh phụ khoa, trong đó chủ yếu là viêm âm hộ, viêm tuyến lộ cổ tử cung hay đặc biệt là viêm âm đạo. Đây là một tỷ lệ khá cao, chúng báo động cho chúng ta thấy tỉ lệ mắc các bệnh phụ khoa ngày có xu hướng gia tăng.
Viêm âm đạo có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi trong đó những người hay quan hệ tình dục, phụ nữ có thai là những người dễ gặp phải nhất. Bệnh này nếu được phát hiện sớm và được chữa trị kịp thời sẽ khỏi hoàn toàn vì vậy khi xuất hiện các triệu chứng bất thường tại vùng âm đạo bạn nên đến nay cơ sở y tế để được chẩn đoán và có những tư vấn từ bác sĩ.
Tham khảo: Nguyên nhân gây vùng kín có mùi hôi và cách điều trị hiệu quả tại nhà
Nguyên nhân gây ra viêm âm đạo
Viêm âm đạo có rất nhiều nguyên nhân trong đó nguyên nhân chủ yếu là sự góp mặt của các vi khuẩn, nấm hay ký sinh trùng gây bệnh như Neisseria gonorrhoeae (lậu cầu), nấm Candida, Trichomonas, M. genitalism…Những vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể bằng nhiều con đường khác nhau, khi xâm nhập được chúng cư trú và phát triển tại âm đạo sẽ tiết ra các độc tố khiến âm đạo có phản ứng viêm. Một số yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ mắc phải viêm âm đạo như:
- Vệ sinh vùng kín không sạch sẽ: Việc vệ sinh vùng kín không sạch sẽ nhất là sau khi quan hệ tình dục hay sau chu kỳ kinh nguyệt sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây bệnh khiến âm đạo dễ bị viêm nhiễm.
- Rối loạn nội tiết tố: Những người hay bị rối loạn nội tiết cũng có nguy cơ cao bị viêm âm đạo bởi khi nồng độ hormon trong cơ thể bị rối loạn khiến bạn dễ mắc vi khuẩn gây bệnh hơn.
- Chế độ sinh hoạt không hợp lý: Việc bạn hay bị stress, căng thẳng, ăn uống không điều độ hay quá lạm dụng thuốc tránh thai khiến pH âm đạo chính là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn, kí sinh trùng nhân lên và phát triển.
- Từng trải qua thủ thuật nạo phá thai: Một số bạn nữ từng trải qua thủ thuật nạo phá thai nhưng trong quá trình phẫu thuật thì có xảy ra tình trạng viêm nhiễm do các trang thiết bị không được khử trùng sạch sẽ… cũng sẽ khiến bạn dễ mắc viêm âm đạo
- Việc quan hệ tình dục không an toàn rất dễ khiến bạn hay bị mắc một số bệnh xã hội như giang mai, lậu cầu, HIV, sùi mào gà… Là một trong những nguyên nhân rất phổ biến khiến bạn bị mắc viêm âm đạo
- Sử dụng Corticoid kéo dài: Một số người bệnh trải qua quá trình ghép các cơ quan từ người khác, điều trị dị ứng… thì hay sử dụng nhóm thuốc Corticoid, đây là thuốc ức chế miễn dịch, sử dụng thuốc này kéo dài khiến hệ miễn dịch người dùng bị suy giảm, khi hệ miễn dịch bị suy giảm cũng chính là điều kiện thuận lợi các tác nhân gây bệnh phát triển mạnh mẽ do đó âm đạo rất dễ bị viêm nhiễm.
Tham khảo: Thuốc đặt phụ khoa Safaria có tốt không? Cách sử dụng hiệu quả
Triệu chứng của viêm nhiễm vùng kín
Khi bị viêm âm đạo thì sẽ có những biểu hiện bất thường tại vùng âm đạo, để nhận biết xem có mình bị viêm âm đạo không thì một số triệu chứng sau đây các chị em phụ nữ có thể tham khảo.
Khí hư ra bất thường
Bình thường khi có khí hư thì khí hư sẽ có màu trắng, hơi dính, dai và lượng khí hư sẽ tiết ra nhiều hơn khi mang thai hoặc khi xuất hiện chu kỳ kinh nguyệt, giảm khi bước vào thời kỳ mãn kinh, tiền mãn kinh. Tuy nhiên nếu khí hư được tiết ra có biểu hiện bất thường như có mùi hôi tanh, có bọt khí, màu trắng đục, vàng, vàng xanh hoặc nâu… thì nguy cơ rất cao là bạn đang bị viêm âm đạo, chúng có thể kèm theo triệu chứng là đau bụng dưới, đau rát khi quan hệ…
Tham khảo: Thuốc phụ khoa Relactagel có tác dụng phụ không? Giá bán, SĐK
Vùng kín có mùi hôi khó chịu
Không chỉ khí hư thay đổi mới gây ra mùi hôi, khi bị viêm âm đạo cũng sẽ khiến vùng kín có mùi hôi khó chịu, mùi này khiến bạn nhạy cảm khi giao tiếp với mọi người xung quanh, mùi hôi càng nặng thì tình trạng viêm càng rõ.
Đau khi quan hệ tình dục
Khi bị viêm nhiễm âm đạo thì người mắc sẽ bị tổn thương vùng kín do đó nếu quan hệ tình dục người bệnh sẽ cảm thấy rất đau rát, đây là triệu chứng rất điển hình nếu bạn bị viêm âm đạo
Ngứa ngáy vùng kín
Hiện tượng âm đạo ngứa ngáy là do các tác nhân vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm kích thích niêm mạc vùng kín gây ra do đó khi xuất hiện triệu chứng này bạn có thể nghĩ đến bạn đang mắc viêm âm đạo. Tính chất ngứa có thể là ngứa âm ỉ, dai dẳng, ngứa theo từng đợt, ngứa có thể lan sâu vào bên trong nếu kéo dài sau một thời gian.
Đái buốt, đái rắt
Đường sinh dục và đường tiết niệu của phụ nữ liền kề nhau do đó khi âm đạo bị viêm sẽ ảnh hưởng đến hệ tiết niệu khiến chị em hay cảm thấy đau rát khi đi tiểu.
Chảy máu âm đạo bất thường
Đây là một tình trạng âm đạo của bạn đang bị viêm nhiễm rất nặng, nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm vùng chậu, viêm tuyến lộ cổ tử cung, viêm buồng trứng, viêm vòi trứng, viêm cổ tử cung, viêm nội mạc tử cung, nguy hiểm nhất đó là ung thư cổ tử cung…
Ngoài ra khi viêm nhiễm tiến triển nặng hơn người bệnh thường có phản ứng sốt, cơ thể mệt mỏi, ớn lạnh, sụt cân…
Cách điều trị viêm nhiễm vùng kín
Để có thể điều trị dứt điểm viêm nhiễm vùng kín bạn nên đến các cơ sở y tế để thăm khám và chẩn đoán mức độ và tình trạng bệnh hiện tại của mình, khi đó các bác sĩ sẽ đưa ra các phác đồ điều trị hợp lý cho bạn.
Hiện nay các cách mà bác sĩ hay sử dụng để điều trị viêm âm đạo đó là dùng các biện pháp can thiệp ngoại khoa và sử dụng thuốc.
Sử dụng thuốc
Các trường hợp được chỉ định dùng thuốc là các trường hợp ở mức độ nhẹ, các loại thuốc uống, thuốc bôi, thuốc đặt âm đạo thuộc nhóm thuốc kháng sinh, kháng nấm, thuốc trị kí sinh trùng là những loại thuốc mà bác sĩ hay chỉ định cho bệnh nhân. Tuy nhiên chị em phụ nữ cần kiêng quan hệ tình dục khi trong thời gian điều trị bằng thuốc đặc biệt là thuốc đặt.
Để việc điều trị có hiệu quả các chị em cần phải tuân thủ chặt chẽ các hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không được mua thuốc sử dụng khi chưa có sự chỉ định đề phòng tránh các tác dụng phụ không mong muốn gây ra cho mọi người.
Ngoài ra khi sử dụng thuốc cũng không được kết hợp với các chế phẩm là thuốc lá, rượu bia để tránh sự tương tác hay cản trở tác dụng điều trị của thuốc.
Phương pháp ngoại khoa
Khi gặp các trường hợp nặng, việc điều trị bằng thuốc trở nên kém hiệu quả thì ngoài việc dùng thuốc các bác sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân làm các thủ thuật ngoại khoa để điều trị tình trạng viêm nhiễm phụ khoa.
Kỹ thuật OZONE của Đức là kỹ thuật được nhiều chuyên gia lựa chọn trong việc điều trị viêm nhiễm âm đạo bởi các tính năng vượt trội của nó.
- Ưu điểm của các phương pháp này là chúng an toàn hiệu quả trong việc điều trị viêm âm đạo
- Thứ hai, chúng không gây đau đớn, không gây chảy máu hay không làm ảnh hưởng tới các cơ quan khác của cơ thể.
- Thứ ba, tiêu diệt tận gốc nguồn gây bệnh do phá hủy kết cấu DNA của vi khuẩn gây bệnh.
Một kỹ thuật khác mà các chị em phụ nữ có thể tham khảo đó là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu. Ưu điểm của phương pháp này hạn chế được vùng tổn thương, không gây ra các phản ứng có hại hay không làm thay đổi pH âm đạo của chị em phụ nữ.
Cách chữa trị viêm phụ khoa bằng phương pháp dân gian
Chữa trị viêm phụ khoa bằng phương pháp dân gian là phương pháp được nhiều chị em phụ nữ hay tìm đến nhất bởi chúng dễ thực hiện, đơn giản mà lại ít tốn kém, tuy nhiên những phương pháp này chỉ là biện pháp hỗ trợ điều trị, để giải quyết dứt điểm vẫn cần có sự can thiệp của biện pháp tây y. Một số phương pháp dân gian mà chị em phụ nữ hay sử dụng có thể kể đến như:
Dùng lá trầu không
Trầu không (Piper betle) được biết đến trong đông y là vị thuốc có khả năng tiêu viêm, kháng khuẩn, ức chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại. Thành phần trong lá trầu không được các nhà khoa học phân tích được có thể kể đến như 0,8-1,8% (-2,4%) tinh dầu thơm gồm chủ yếu 2 hợp chất phenol như chavicol, betel-phenol là đồng phân của eugenol và nhiều hợp chất quý khác như allylcatechol, chavibetol, p-cymene, caryophyllen, tanin và nhiều hợp chất acid amin, vitamin khác…
Tác dụng dược lý: Chúng có khả năng tiêu diệt nhiều loại virus và ức chế sự phát triển của vi khuẩn, tác dụng kháng sinh rất mạnh trên Streptococcus, các song cầu khuẩn, Staphylococcus, vi khuẩn subtilis và trực trùng coli.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Ấn Độ chỉ ra rằng chúng có khả năng tiêu diệt khối u trên động vật.
Chính vì thế có thể sử dụng lá trầu không để xông trực tiếp lên vùng kín mỗi ngày để điều trị viêm âm đạo.
Cách thực hiện: Dùng nước rửa sạch lá trầu không, sau đó đem đun sôi, trong quá trình đun sôi có thể bỏ thêm chút muối ăn vào. Khi đun sôi xong dùng nước này đem xông vùng kín, khi nước hơi ấm có thể sử dụng để rửa vùng kín. Mỗi ngày bạn có thể lặp lại từ 2-3 lần sẽ giúp cải thiện được tình trạng viêm trên.
Dùng lá trà xanh
Trà xanh là một dược liệu có khả năng kháng khuẩn cực tốt, lại có hoạt tính sinh học cao bởi trong chúng chứa các flavonoid như kaempferol và myricetin. Chúng đang được các nhà khoa học Việt Nam đưa vào quá trình nghiên cứu và phát triển để làm thuốc kháng sinh, hơn nữa với nguồn gốc từ thiên nhiên chúng sẽ rất an toàn cho người sử dụng.
Với khả năng kháng khuẩn tốt như vậy do đó nhiều chị em thường hay tìm đến lá trà xanh để trị viêm nhiễm phụ khoa.
Cách thực hiện mà các chị em có thể tham khảo: Dùng một nắm lá trà xanh đem rửa sạch sau đó vò nát cho vào ấm nước đang đun sôi, đun sôi tiếp trong khoảng 10 phút để cho hoạt chất được hòa tan nhiều trong nước. Sau đó dùng nước sôi này đem xông vùng kín, khi chúng nguội có thể sử dụng để rửa vùng kín, thực hiện như vậy mỗi ngày 2-3 lần, sẽ thấy được hiệu quả rõ rệt sau nhiều ngày.
Nước muối pha loãng
Một cách rất đơn giản khác mà rất nhiều người sử dụng đó là sử dụng nước muối để rửa vùng kín. Lý do tại sao có thể dùng nước muối để trị viêm nhiễm âm đạo?
Nước muối sinh lý có nồng độ 0.9% có áp suất thẩm thấu tương đương với dịch sinh học của cơ thể con người trong khi đối với nhiều loại vi khuẩn chỉ là 0.6%, do đó khi sử dụng nước muối sinh lý nồng độ nước muối khác với nồng độ tương đương với áp suất thẩm thấu của vi khuẩn khi đó sẽ gây ưu trương tế bào của vi khuẩn, vì vậy mà có thể sử dụng nước muối sinh lý để tiêu diệt các tác nhân gây ra hiện tượng viêm âm đạo.
Cách thực hiện: Bạn có thể mua nước muối sinh lý tại các hiệu thuốc sau đó dùng nước muối để rửa vùng kín, mỗi ngày bạn có thể rửa từ 2-3 lần.
Đậu bắp
Đậu bắp là loại quả không có độc tính, chúng có tính chua, dịu mát, trong đông y đậu bắp có thể chữa các bệnh như lậu, bí tiểu tiện, bạch đới, táo bón, giảm ho, viêm họng… nhưng theo đánh giá của chuyên gia khả năng trị viêm âm đạo của chúng lại kém hơn 3 phương pháp trên vì vậy trong đông y chúng không được dùng nhiều.
Cách dùng: lấy 100mg đậu bắp và 1l nước đem đun sôi trong khoảng 20 phút, sau đó lấy nước này uống hàng này cho đến khi khí hư trở lại bình thường.
Ngải cứu (Artemisia Vulgaris)
Trong dân gian ngải cứu được sử dụng để tống nhiều sản dịch cho người phụ nữ sau sinh, ngải cứu thường có vị đắng, có thể trị đau đầu, đau dây thần kinh, cảm cúm, ho, đau cổ họng, đau nhức các đốt xương cột sống, ghẻ lở do nghiện rượu, hoa mắt…Trong đó nhờ tính chống viêm, sát khuẩn của cây mà chúng được quan niệm là vị thuốc quý có tác dụng sát khuẩn trị một số vết thương do bệnh viêm nhiễm âm đạo hay vệ sinh dương vật nam giới.
Cách thực hiện: Dùng 25g lá ngải cứu tươi, 1 nhánh gừng tươi, một thìa muối đem đun với 5 bát nước sạch, sau khi sôi thì bắt bếp. Sau khi sôi dùng nước này đem xông hơi vùng kín khoảng từ 15-20 phút, khi nước nguội đem lau vùng kín, mỗi tuần làm như vậy từ 3-4 lần sẽ thấy cải thiện rõ rệt
Hoặc bạn có thể dùng cách sau:
Lấy 40g lá ngải cứu tươi đem rửa sạch và vò nát sau đó đem cho vào bình trà với 600ml nước lọc rồi sắc, sắc cạn nước sau cho chỉ còn 100ml nước. Lấy 100ml nước này chia ra uống 3-4 lần mỗi tuần sẽ thấy được hiệu quả của nó.
Tỏi
Theo quan niệm các nhà đông dược thì tỏi có tính ấm, vị cay tác dụng chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa, hô hấp, giúp cơ thể giải độc tố. Chính vì thế nhiều người tin rằng chúng có thể khắc phục được triệu chứng của viêm âm đạo gây ra như ngứa vùng kín, khí hư có mùi hôi, ra nhiều khí hư…
Một số cách sau đây mà bạn có thể áp dụng tại nhà như:
- Cách 1: Lấy 4-5 nhánh tỏi tươi đem xay nhuyễn sau đó đem bỏ vào một cốc nước ấm, khuấy đều để tỏi phân tán đều trong cốc. Lọc dung dịch trên để loại bỏ tạp chất và bã tỏi, dung dịch thu được có thể dùng vệ sinh âm đạo hàng ngày, thực hiện như vậy mỗi ngày 2 lần trong vòng 1 tuần.
- Cách 2: Do tỏi có tính sát khuẩn cao do đó nhiều người tin rằng ăn tỏi hàng ngày có thể giải quyết được các bệnh lý phụ khoa hay nhiễm nấm Candida âm đạo, bạn có thể dùng nước ép tỏi uống hằng ngày hoặc ăn sống, tuy nhiên tỏi lại gây hôi miệng, kích ứng dạ dày-ruột, đau dạ dày,… Do đó bạn nên cân nhắc khi sử dụng.
Chữa viêm phụ khoa bằng thuốc
Việc sử dụng thuốc cũng là biện pháp điều trị rất được hay sử dụng bởi các chị em phụ nữ, sau đây sẽ là một số loại thuốc hay sử dụng khi chị em bị viêm phụ khoa:
Polygynax
Polygynax là loại thuốc phụ khoa dạng viên nang mềm đặt âm đạo được sử dụng cho điều trị viêm âm đạo có nguồn gốc từ Công ty TNHH Dược phẩm Thuận Gia
Thành phần trong thuốc gồm có Nystatin hàm lượng 100000IU, Neomycin sulfat hàm lượng 35000IU; Polymyxin B sulfat hàm lượng 35000IU và một số tá dược khác vừa đủ 1 viên.
Tác dụng:
Polygynax được tổng hợp từ 3 thành phần dược chất chính do đó chúng mang tác dụng của 3 loại dược chất trên.
Đầu tiên là Polymyxin B, chúng là 1 loại kháng sinh có tác dụng diệt khuẩn nhờ cơ chế gắn vào phospholipid làm thay đổi tính thấm của màng tế bào vi khuẩn khiến chúng thay đổi cấu trúc bào tương và làm rò rỉ các thành phần bên trong tế bào của chúng.
Neomycin là một aminosid có nguồn gốc từ thiên nhiên, phổ tác dụng chủ yếu trên vi khuẩn Gram (-) và một số loại Gram (+) nhưng không tác dụng trên Pseudomonas aeruginosa. Cơ chế diệt khuẩn của chúng là gắn vào tiểu phần 30s của ribosom do đó sẽ làm gián đoạn quá trình tổng hợp protein của vi khuẩn.
Nystatin là một kháng sinh chống nấm có hoạt lực lớn với candida cơ chế tác dụng của chúng là chen vào lớp ergosterol của nấm gây ra tình trạng thoát ion ra màng tế bào khiến chúng bị rối loạn trao đổi chất.
Đối tượng sử dụng: Polygynax thường được chỉ định cho các trường hợp viêm âm đạo nhiễm khuẩn không đặc hiệu, viêm âm hộ, khí hư bất thường do nhiễm nấm Candida âm đạo.
Cách dùng: Do độc tính của Nystatin và Neomycin khi dùng toàn thân với cơ thể con người là khá cao do đó thuốc chỉ được dùng để đặt âm đạo.
Trước khi đặt bạn cần vệ sinh vùng kín thật sạch sẽ, sau đó lấy viên nang mềm đặt sâu vào trong âm đạo, thời gian đặt nên làm vào buổi tối hoặc buổi sáng. Lưu ý nếu trong thời kì có kinh thì cũng không được ngưng điều trị bởi nếu ngừng sẽ gây ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc.
Liều dùng: Mỗi ngày dùng 1 viên dùng trong 6 ngày liên tiếp, đối với trường hợp nặng có có thể dùng lên 2 viên, chia làm 2 lần trong ngày vào buổi sáng và tối.
Giá: Bạn có thể mua Polygynax tại nhiều nhà thuốc trên toàn quốc với giá 150.000 đồng/hộp 2 vỉ x 6 viên nang mềm.
Mycogynax
Mycogynax là thuốc phụ khoa dạng viên nang mềm đặt âm đạo được sử dụng cho điều trị viêm âm đạo có nguồn gốc từ Công ty cổ phần hóa – Dược phẩm Mekophar – VIỆT NAM
Thuốc có thành phần là Nystatin, Metronidazol, Chloramphenicol, Dexamethasone và một số tá dược khác vừa đủ 1 viên nang mềm.
Tác dụng: Tác dụng của thuốc là sự kết hợp của 4 thành phần dược chất có trong thuốc.
Nystatin là kháng sinh chống nấm có vòng macrolid lớn chứa đường deoxy amino hexose chúng có thể dùng để điều trị nấm miệng, hầu, nấm âm đạo do Candida gây ra nhờ cơ chế chen vào lớp ergosterol của nấm gây ra tình trạng thoát ion ra màng tế bào khiến chúng bị rối loạn trao đổi chất của nấm.
Chloramphenicol là kháng sinh tự nhiên có nguồn gốc từ Streptomyces venezuelae, phổ tác dụng khá rộng trên nhiều vi khuẩn Gram (-), Gram (+) và nhiều vi khuẩn kỵ khí, đặc biệt tác dụng trên cả những chủng đã kháng penicillin. Cơ chế tác dụng của chúng là gắn vào tiểu phần 50s của ribosom do đó sẽ ức chế sự tổng hợp protein của vi khuẩn cụ thể là ức chế sự chuyển vị của peptid do ức chế peptidyl transferase.
Metronidazol là thuốc kháng sinh trị ký sinh trùng trichomonas và lỵ do amip, cơ chế tác dụng của chúng là ức chế quá trình tổng hợp AND của ký sinh trùng, tác dụng của chúng sẽ chỉ xảy ra khi metronidazol bị khử hóa 1 phần thành dạng ion, và chất khử này chỉ có ở vi khuẩn kỵ khí, lỵ amip, ký sinh trùng Trichomonas do đó tác dụng của Metronidazol rất chọn lọc.
Dexamethasone là một glucocorticoid tổng hợp nhóm fluomethylprednisolon chúng là một chất ức chế miễn dịch, chống viêm rất mạnh. Cơ chế tác dụng của chúng là gắn thụ thể ở tế bào, chuyển vị vào nhân tế bào và tác động đến quá trình dịch mã của vi khuẩn.
Đối tượng sử dụng: Mycogynax thường được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp như viêm âm đạo do nguyên nhân hỗn hợp, viêm âm đạo do nhiễm nấm Candida, vi khuẩn hay nhiễm ký sinh trùng T